ส้มโอ
เป็นพืชผลที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ เนื่องจากสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรในแต่ละปีได้ไม่น้อย อย่างไรก็ตาม การปลูกส้มโอก็มีความท้าทาย โดยเฉพาะในเรื่องการติดดอกที่มักเกิดขึ้นได้ยาก จึงต้องอาศัยทั้งความรู้ ความชำนาญ และประสบการณ์ของผู้ปลูกในการสังเกตและปรับปรุงแนวทางเพื่อส่งเสริมการติดดอกและผลิตผลคุณภาพดีส่งต่อไปยังผู้บริโภค ทั้งนี้ คุณประดิษฐ์ สุขนาม ได้พัฒนาวิธีดูแลต้นส้มโอด้วยสูตรปุ๋ยเฉพาะ ซึ่งมีรายละเอียดดังต่อไปนี
วิธีการทำ
1. ในช่วงที่ต้นส้มโอกำลังเริ่มออกดอก ให้ทำการตากดินให้แห้งประมาณ 20 วัน
2. ใส่ปุ๋ยสูตร 12-24-24 ในอัตรา 2 กิโลกรัมต่อต้น โดยใช้ทุกๆ 15 วัน
3. ฉีดพ่นแคลเซียมโบรอนร่วมกับฮอร์โมนไข่ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ติดต่อกันเป็นเวลา 1 เดือน
ผลลัพธ์ที่ได้: ช่อดอกส้มโอจะร่วงน้อยลง ผลส้มโอจะมีขั้วเหนียว ทำให้ผลดก ใหญ่เต็มที่ และลดการหลุดร่วงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สายพันธุ์ส้มโอ ในอดีต เกษตรกรไม่กล้าปลูกส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่จำนวนมาก เนื่องจากยังขาดความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับพันธุ์นี้ ย้อนกลับไปประมาณ 40 ปีก่อน ส้มโอขาวใหญ่ให้ผลผลิตน้อยและออกผลเพียงปีละครั้งในช่วงหน้าแล้ง ทำให้เกษตรกรหันไปปลูกพันธุ์อื่นที่ให้ผลผลิตดีกว่า เช่น พันธุ์ขาวแป้นหรือขาวนนท์ ซึ่งสามารถให้ผลได้ถึง 100 ลูกต่อต้น
อย่างไรก็ตาม ในเรื่องรสชาติ ส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่มีความพิเศษที่ไม่สามารถเปรียบเทียบได้ เพราะเนื้อหวาน ไม่มีเมล็ด เนื้อแกะง่าย ไม่ติดเปลือก ที่สำคัญ ผลผลิตยังคงคุณภาพดีแม้เก็บไว้นานถึง 2 เดือน มีคำกล่าวว่า “ยิ่งลืมต้น ยิ่งอร่อย” คุณสมบัติเหล่านี้เองเป็นจุดเด่นที่ครูสมทรงมองเห็นตั้งแต่ยังน้ิอย
ด้วยความมั่นใจในศักยภาพของส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่ ครูสมทรงตัดสินใจลงทุนปลูกครั้งแรกถึง 300 ต้น โดยเลือกปลูกเพียงสายพันธุ์เดียวทั้งแปลง แม้ว่าหลายคนจะไม่เชื่อว่าการลงทุนครั้งนี้จะสำเร็จ ชาวบ้านที่เห็นต่างรู้สึกกังวลเพราะพันธุ์นี้ให้ผลผลิตไม่ดกเหมือนพันธุ์อื่น แต่ครูสมทรงยืนยันที่จะเดินหน้าต่อ
ครูสมทรงเล่าให้ฟังว่า “คนเตือนกันเยอะว่ามันคงทำไม่ได้ แต่ผมคิดว่าเมื่อใจรักและลงทุนไปแล้วก็ต้องทำให้สุด หากไม่สำเร็จก็แค่คืนที่ดิน แต่ถ้าทำได้ มันจะกลายเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดเลยทีเดียว”
เทคนิคการให้น้ำแก่ส้มโอ
หลังปลูกส้มโอไปได้ประมาณ 3-4 ปี ต้นเริ่มให้ผลผลิต จึงทดลองใช้วิธี “แกล้ง” ต้นส้มโอโดยอาศัยธรรมชาติ เนื่องจากส้มโอขาวใหญ่มักออกผลในช่วงหน้าแล้ง ซึ่งเป็นฤดูที่ดินแห้ง ครูสมทรงปล่อยน้ำออกจากร่องสวนจนดินแห้งแตกร้าว รากฝอยขาด ใบร่วงจนต้นเฉา จากนั้นจึงรดน้ำให้ดินกลับมาชุ่มชื้น กระบวนการนี้กระตุ้นให้ต้นแตกใบอ่อนและออกดอกเต็มต้น
อย่างไรก็ตาม การทดลองครั้งแรกไม่ประสบความสำเร็จนัก เนื่องจากครูสมทรงปล่อยให้ใบร่วงเกือบหมดต้น ส่งผลให้ดอกที่ออกมาขาดสารอาหาร ต้นจึงลง แต่ด้วยประสบการณ์จากความล้มเหลวครั้งนั้น ครูสมทรงปรับวิธีการใหม่ โดยปล่อยให้ใบร่วงเพียง 30% ของทั้งต้น หลังจากนั้นให้น้ำอย่างเพียงพอจนต้นออกดอกและเติบโตดีขึ้น กระบวนการนี้ทำให้สามารถเก็บผลผลิตได้ถึง 4 รุ่นต่อปี
การเก็บเกี่ยวและการตลาด
เมื่อสมทรงสามารถกำหนดระยะเวลาเก็บเกี่ยวผลผลิตได้อย่างชัดเจน จึงเลือกให้ส้มโอออกผลในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น ปีใหม่ สงกรานต์ และตรุษจีน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ตลาดมีความต้องการสูง ส่งผลให้ผลผลิตขายได้ราคาดี ผลผลิตจากบ้านบางพรมจึงมีจำหน่ายในช่วงเดือนธันวาคมถึงเมษายนของทุกปี
ด้วยความสำเร็จในการปลูก ครูสมทรงได้รับการสนับสนุนจากจังหวัด โดยสวนของครูถูกยกระดับเป็นศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีเกษตรประจำตำบล นอกจากนี้ ยังได้รับการคัดเลือกเป็นภูมิปัญญาไทยระดับประเทศ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ใช้เป็นศูนย์กลางเผยแพร่องค์ความรู้ไปทั่วประเทศ
Cr.ขอบคุณครูสมทรง